Ομιλία Μαίρης Ραζή για την Διημερίδα του Εθνικού Θεάτρου
5 & 6/11/2022

Καλημέρα σας,
Είναι σημαντική η πρωτοβουλία της κυρίας Καγκελάρη να οργανωθεί αυτή η διημερίδα και να συζητήσουμε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των σχολών και το ισχύον πρόγραμμα σπουδών. Φυσικά δεν πιστεύω ότι σε δύο μέρες θα λύσουμε τόσα σοβαρά θέματα. Κι εύχομαι να γίνουν κι άλλες συναντήσεις.
Όπως είναι γνωστό, το ΣΕΗ ίδρυσε την πρώτη επαγγελματική δραματική σχολή που μετέπειτα παραχώρησε στο εθνικό θέατρο και έγινε η σημερινή Σχολή που ξέρουμε.
Στην σχολή του ΚΘΒΕ και στο Εθνικό δεν υπάρχουν δίδακτρα. Στην Αττική λειτουργούν σχολές, πολλά εργαστήρια ΙΕΚ των δύο ετών ή του ενός έτους. Δηλαδή υπάρχουν πτυχία πολλών ταχυτήτων, και απόφοιτοι πολλών ταχυτήτων.
Ο κόσμος του θεάτρου δεν εκτιμά καθόλου τις Δραματικές Σχολές, τους σχολάρχες, που έχουν εμπορευματοποιήσει την εκπαίδευση, το ωρολόγιο πρόγραμμα, το περιεχόμενο της διδακτέας ύλης, τα δίδακτρα, τους κακούς χώρους, τους καθηγητές που είναι εμπειρικοί και δεν έχουν ανάλογη εκπαίδευση για να διδάξουν όπως στο εξωτερικό… Το κατηγορητήριο είναι ατελείωτο. Όλοι μας βλέπουν με μισό μάτι και ελάχιστοι γνωρίζουν τα ουσιαστικά και σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.
Τελευταία ιδρύθηκε το ΑΙΔΡΑΣΕ, όπου η ένωση των δυνάμεων μας και η συλλογικότητα βοήθησαν την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Είχαμε καλές συνεργασίες με την Διεύθυνση Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης, την Υπουργό, τον Υφυπουργό, με την Γενική Γραμματεία, και τους ενημερώσαμε για το σύνολο των προβλημάτων μας.

ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΊΕΣ ΣΧΟΛΩΝ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΈΣ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ
Οι εισαγωγικές εξετάσεις είναι απαραίτητες. Οι εξεταζόμενοι εξετάζονται σε μια ύλη που δεν την έχουν διδαχθεί.
Τελειώνουν το λύκειο με ελλείψεις σε βασικές γνώσεις. Όλοι οι υποψήφιοι σπουδαστές προέρχονται από ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο δεν ενδιαφέρεται για εγκυκλοπαιδική γνώση. Η ιεραρχία είναι μαθηματικά, γλώσσες, πληροφορική, και στο βάθος οι τέχνες. Επί 12 χρόνια ο μαθητής γαλουχείται με αυτήν την απαξίωση της τέχνης και όταν θελήσει να σπουδάσει, την τέχνη του είναι ήδη αυτοαπαξιωμένος από το σύστημα. Προετοιμάζονται όσο γίνεται σε οργανωμένα τμήματα ή σε ιδιαίτερα μαθήματα και πληρώνουν. Θα μπορούσε το Υπουργείο Οικονομικών να ενισχύσει λίγο τους σπουδαστές.

Β. ΣΠΟΥΔΕΣ
Η διάρκεια των σπουδών είναι τριετής. Προτείνω να προστεθεί ένα επιπλέον έτος, όπως ήδη το κάνουν ορισμένες σχολές. Και φυσικά χρειάζεται μια μέθοδος εξειδίκευσης.
Η ΔΙΔΑΚΤΈΑ ΎΛΗ:
Θα μπορούσαν να μπουν κι άλλα μαθήματα υποχρεωτικά.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΏΝ:
Συχνότερος και αυστηρότερος έλεγχος των διαφόρων εργαστηρίων που φυτρώνουν σαν μανιτάρια και παραπλανούν τους μαθητές με διάφορους τρόπους. Προαγωγικές είναι καλό που έγιναν.

Γ. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Αναρωτιέμαι γιατί ενώ στα μαθήματα των θεωρητικών υπολογίζονται οι βαθμολογίες των καθηγητών, δεν συνυπολογίζονται για την υποκριτική, τον αυτοσχεδιασμό, και τον χορό; Γιατί δεν συμμετέχουμε στη συζήτηση που γίνεται για τις βαθμολογίες;
Προτείνω η θητεία της επιτροπής να είναι διετής και να μην μπαίνουν για δεύτερη θητεία τα ίδια πρόσωπα. Ζητάω διαφάνεια των βαθμολογιών. Δηλαδή το κάθε μέλος της επιτροπής θέλω να ξέρω τι βαθμό βάζει, με ποια αιτιολογία βαθμολόγησε τον απόφοιτο. Βαθμός «τρία» ακυρώνει και προσβάλει τον διευθυντή και το εκπαιδευτικό προσωπικό.
ΔΙΑΒΑΜΙΣΗ
Ζητάμε την ίδρυση ανώτατου επιπέδου Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων Δραματικής Τέχνης, όπου η φοίτηση θα είναι δωρεάν. Παράλληλα, για τους μέχρι τώρα αποφοίτους των ιδιωτικών σχολών αναγνωρισμένων από το κράτος χρειάζεται η άμεση αντιστοίχησή τους με τους αποφοίτους του Πανεπιστημίου, ούτως ώστε να έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις οι παλιοί με τους νέους πτυχιούχους.
Το προσωπικό της Διεύθυνσης της Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης του ΥΠΟΑ αποτελείται από πολύ λίγα άτομα. Δεν επαρκούν σε έναν τόσο μεγάλο όγκο δουλειάς. Εκτιμώ ιδιαίτερα την εργατικότητα και την ευγένεια που σπάνια συναντάς σε δημόσιους υπαλλήλους
Λείπει η αφοσίωση και η αγάπη γι’ αυτό που κάνουμε όλοι. Και είναι λογικό. Ενώ αγαπάμε την δουλειά μας, δεν μπορούμε να είμαστε αφιερωμένοι μόνο στο εκπαιδευτικό έργο. Οι καθηγητές δεν μπορούν να είναι αφοσιωμένοι μόνο στο εκπαιδευτικό τους έργο γιατί προσπαθούν να δουλεύουν σε διάφορες δουλειές, θέατρο, μεταγλωττίσεις, κινηματογράφο, τηλεόραση, για να συμπληρώσουν έναν αξιοπρεπή μισθό για την επιβίωσή τους. Από την άλλη, οι μαθητές δεν είναι αφοσιωμένοι στις σπουδές τους γιατί τρέχουν για ένα μεροκάματο για να μπορούν να πληρώσουν τα δίδακτρά τους, άλλοι φεύγουν για να δουλέψουν σεζόν σε νησιά, ή πολλοί μαθητές σπουδάζουν σε πανεπιστήμια. Οι σχολές είναι εκπαιδευτικά ιδρύματα κι όχι γραφεία ευρέσεως εργασίας. Δεν υπάρχει ταλαντόμετρο. Προτιμώ ένα ατάλαντο παιδί μέσα στην καλλιτεχνική εκπαίδευση γιατί θα αναλύσει έργα σπουδαίων συγγραφέων, θα μελετήσει τον Σοφοκλή, τον Αισχύλο τον Ευριπίδη, τον Τσέχωφ, θα καλλιεργηθεί, θα έχει κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Και ας είναι άνεργο, θα είναι ευτυχισμένο γιατί θα κυνηγήσει το όραμά του. Παρά να είναι ένα δυστυχισμένο παιδί γιατί φοβήθηκε, ή εμποδίστηκε από την οικογένειά του, να ακολουθήσει ένα τόσο δύσκολο και ανασφαλές επάγγελμα. Αν θέλει κάποιος να βρει δουλειά σπουδάζοντας σε μια δραματική σχολή, εκτός από ηθοποιός, μαθαίνει πολλά θεατρικά επαγγέλματα όπως : η σκηνοθεσία, συγγραφή έργων, σκηνογραφία, βοηθός σκηνοθέτη, οργάνωση παραγωγής, ενδυματολογία, υποβολέας, φροντιστής, … Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.
Και φτάνω στους σχολάρχες, στους εμπόρους, στους κακούς επιχειρηματίες, που για όλα τα κακά της υποκριτικής τέχνης και καλλιτεχνικής εκπαίδευσης φταίνε αυτοί. Αφού είμαστε σε μια ελεύθερη αγορά, ο όρος «επιχειρηματίας» εμένα δεν με φοβίζει. Κάθε επιχείρηση πρέπει να είναι κερδοφόρα, αλλά όχι κερδοσκοπική – όπως πολλές φορές ακούω να μας κατηγορούν. Οι περισσότεροι σχολάρχες έκαναν δραματικές σχολές για να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους κι όχι με μοναδικό στόχο το κέρδος. Γιαυτό βρισκόμαστε σήμερα εδώ: Για να μπορέσουμε να καταθέσουμε τους προβληματισμούς, την αγάπη και την έγνοια μας για την καλλιτεχνική εκπαίδευση.